Rugtekst

In het publieke debat is de afgelopen jaren veel kritiek geleverd op het neoliberalisme, maar wat dit begrip inhoudt blijft meestal vaag. Waar komt het eigenlijk vandaan en hoe heeft het zich in Nederland genesteld?

In Neoliberalisme. Een Nederlandse geschiedenis geven historicus Bram Mellink en socioloog Merijn Oudenampsen het neoliberalisme voor het eerst een plaats in de geschiedenis van ons land. Zij laten zien dat het marktdenken veel eerder in Nederland landde dan altijd is gedacht en veel nauwer met onze naoorlogse instituties is verweven dan deskundigen tot nu toe aannamen.

Dit boek volgt de politici, ambtenaren en wetenschappers die na de Tweede Wereldoorlog het marktdenken ontketenden en plaatst hun neoliberalisme waar het thuishoort: in het hart van de Nederlandse politiek.

Bram Mellink (1985) is historicus aan de Universiteit van Amsterdam. Merijn Oudenampsen (1979) is als socioloog en politicoloog verbonden aan de Université Libre de Bruxelles. De afgelopen jaren onderzochten zij samen de geschiedenis van het neoliberalisme in Nederland.

Bespreking

Neoliberalisme duikt in mijn blogartikelen steeds frequenter op als oorzaak van veel sociale ellende. Het boek "Neoliberalisme – Een Nederlandse geschiedenis" van historicus Bram Mellink en socioloog Merijn Oudenampsen trok dan ook mijn aandacht… maar kon die uiteindelijk niet vasthouden. Het boek geeft wat het belooft, nl. een geschiedenis van het neoliberalisme in Nederland (inclusief 80 pagina's aan referenties), maar geeft nauwelijks informatie over de oorzaken, reikwijdte en gevolgen van de stroming op economisch vlak. Dus ik heb het niet uitgelezen. Ik dacht regelmatig naar dit boek te kunnen verwijzen om niet telkens de term 'neoliberalisme' te moeten verklaren, maar dat gaat dus niet door. Ik zal eerder verwijzen naar de bijdrage op Wikipedia, tot zich een betere bron aandient.

Niettemin, voor wie geïnteresseerd is wil ik wel verwijzen naar andere bronnen die iets nuttigs zeggen over het boek.

Op de site van de uitgever Boom vind je naast de rugtekst ook een podcast, waarin Lex Bohlmeijer van De Correspondent in gesprek gaat met Oudenampsen en Mellink, over hun boek. Best wel interessant. Je kan de podcast van zowat een uur beluisteren van voor naar achter; iets overslaan kan enkel met een account. Voor wie liever leest is er een transcriptie. Een tweede podcast gaat over de minder bekende neoliberale strekking van Pim Fortuyn.

Op Researchgate vind je een interessante samenvatting door Gaard Kets van de Radboud Universiteit, die een goed zicht geeft op wat wel en niet wordt behandeld in het boek, en op de Nederlandse focus. Mocht je een lezing van het boek overwegen, dan is dit een goed vertrekpunt.

Eveneens uit de academische hoek is de bespreking door Margo Trappenburg van de Universiteit Utrecht, met een kritische evaluatie van het boek. Diezelfde universiteit geeft ook zelf een korte inleiding, met daarbij een tiental verwijzingen naar recensies in Nederlandse media, waarvan de meeste achter een betaalmuur zitten. De enige vrij toegankelijk bijdrage is die van het Economievakblad ESB, die dieper ingaat op het economisch aspect dat in het boek grotendeels ontbreekt. Los van het boek, maar nog steeds bij de Universiteit Utrecht, vinden we ook een bespreking van het werk van Thomas Biebricher over het ordo-liberalisme, de Duitse vorm van het neoliberalisme.

Ook interessant, als politiek kader, is het interview door Hans Rodenburg van Wetenschappelijk Bureau GroenLinks met de beide auteurs. Er is wel altijd de focus op Nederland, maar hier komen ook meer algemene politieke processen aan bod, en hun verband met het neoliberalisme. De eerste zin van de inleiding, "Eén van de meest gebruikte termen in het publieke debat is ook een van de minst begrepen: neoliberalisme", getuigt al meteen van de objectieve benadering.