Meer tussentaal op de VRT is niet aan de orde

VRT – De VRT werkt aan een nieuw Taalcharter, waarin tussentaal en buitenlandse accenten meer gedoogd worden dan nu mag. Wat vindt u van die plannen? Deze reporter heeft het gesprek van Radio1 met Geertje Slangen nog niet gehoord, of wél gehoord maar straal genegeerd.

Benjamin Dalle – Ik denk dat er vandaag al genoeg ruimte is voor accenten en tussentaal op de VRT. In de beheersovereenkomst staat dat Algemeen Nederlands de standaard blijft en dat tussentaal accenten (niet aan elkaar? jeugdige onwetendheid? samenstelling niet bekend in de spellingscontrole?) en dergelijke alleen maar kunnen wanneer het gemotiveerd wordt door het programma of een bredere context. Voor mij blijft Algemeen Nederlands de standaard op de VRT, meer gebruik van tussentaal is niet aan de orde. Gebrekkige aspectscheiding, zonder meer. Immers, de standaard voor wat? En hoezo "gebruik" van tussentaal? Ik begrijp dat Dalle verwacht dat VRT-medewerkers, tenminste op de zender (had hij mogen toevoegen), onverminderd Standaardnederlands spreken, en geen tussentaal. Dalle zegt niet dat op de VRT geen tussentaal mag te horen zijn, gesproken door niet-VRT-medewerkers.

In fictie kan meer. Kijk maar naar Chantal, waar in het plat West-Vlaams gepraat wordt. Dialecten hebben zeker hun plaats op de VRT en behoren tot onze identiteit. Met dialect en tussentaal in fictie heb ik dus geen probleem (zie je wel). In andere programma's is meer tussentaal niet wenselijk. Die "andere programma's" is misschien toch wat kort door de bocht. Ook een kwestie van gebrekkige aspectscheiding. Bijvoorbeeld: als Jeroen Meus te fel op zijn taal moet letten kan hij niet meer koken… en dan zitten we met de gebakken peren. Het is in een betoog dikwijls gemakkelijker om de dingen zwart/wit voor te stellen, maar als ze dat niet zijn, krijg je in de realiteit toch problemen. Het zal er dan op aankomen te bepalen in welke (soort) programma's welke taal is toegelaten. Heikele klus. Het is misschien eenvoudiger om dat op basis van functies te bepalen, bv. presentator, quizmaster, verteller, interviewer, reporter, …

VRT – Door presentatoren tussentaal te laten praten in onder meer "Goeiemorgen morgen!" en "Het verhaal van Vlaanderen" overtreedt de VRT het huidige Taalcharter. Zult u de VRT daarvoor op de vingers tikken? Uitdagend…

BD – Dat is een beetje voorbarig (of eerder een beetje te laat?). Ik heb vanochtend wel contact gehad met de VRT-directie over haar taalbeleid. We zullen hierover verder in dialoog gaan. Het is in ieder geval geen wenselijke situatie dat het Taalcharter niet gerespecteerd wordt (de meeste mensen hebben er zelfs geen idee van hoe onwenselijk het is een charter niet te respecteren). Nu is de vraag: moeten we het Taalcharter herzien of moeten we ingrijpen? (1) Het Taalcharter herzien is ook een vorm van ingrijpen, zou ik denken. (2) Ingrijpen klinkt doortastend. De reporter ruikt bloed.

VRT – En wat is uw antwoord? Grrrr…

BD – Daarover gaan we verder in gesprek. Dalle laat zich niet vangen. Van mij mag het Taalcharter in principe bijgestuurd worden, als het in lijn is met de beheersovereenkomst (voor meer over dat charter, zie ook VRT zet de deur open voor meer tussentaal). Ik begrijp de verzuchting om het charter meer in lijn te brengen met de situatie vandaag op het scherm en de radio. Maar in de actualisatie van dat Taalcharter moet Standaardtaal (moest met een kleine letter; Standaardnederlands is met een grote) sowieso de norm blijven. Tussentaal kan alleen als daar een duidelijke rechtvaardiging voor is.

VRT – Kan verbinding zo'n rechtvaardiging zijn? VRT-taalraadsvrouw Geertje Slangen verdedigt, in een interview met deze krant dat vooraf werd nagelezen en goedgekeurd door zowel Slangen als de VRT-woordvoerder (dan moet het wel serieus zijn?), de tussentaal van sommige presentatoren met het argument dat ze zo verbinding kunnen maken met het publiek. Kun je dan niet verbindend zijn in het Algemeen Nederlands? De standaardgerichte strekking van de reporter begint door te schemeren.

BD – Verschillende VRT-presentatoren bewijzen dat dat ook perfect in het Standaardnederlands kan. Je kunt vlot een programma presenteren en spontane gesprekken voeren in de standaardtaal. Algemeen Nederlands mag niet alleen de taal van professoren, deskundigen en nieuwslezers zijn. De voorzet werd handig omgezet in een doelpunt.

VRT – De VRT heeft de taaladviessite VRT Taal vorige maand offline gehaald. "Misschien moeten we op termijn eerder de verspreider van de standaardtaal worden en niet de normbepaler", zegt Slangen (zie ook VRT zet de deur open voor meer tussentaal). Wat vindt u?

BD – De VRT is de belangrijkste cultuurinstelling in Vlaanderen en heeft dus een voorbeeldfunctie (OK). Ze moet niet alleen Algemeen Nederlands verspreiden (OK) maar daar ook garant voor staan (en dat betekent?). Haar rol als taalhoeder is misschien belangrijker dan ooit, zeker tegenover mensen die het Nederlands nog moeten leren. Je kan perfect een hoeder zijn (en dat lijkt mij inderdaad iets voor de VRT), zonder de norm te bepalen.