't Is om zeep…

Handen wassen!

Als het belang van handen wassen met vaste of vloeibare zeep tijdens de coronacrisis nog niet genoeg is benadrukt weet ik het niet meer. Maar ook vóór die crisis was er al langer aandacht voor het belang van het handen wassen. Zeker in de medische sector is het al een eeuw lang duidelijk dat handhygiëne de belangrijkste maatregel is tegen de verspreiding van infecties in de zorg. Allerlei organisaties en overheden hebben de laatste decennia erg hun best gedaan om handhygiëne te promoten. Zoek even online en je wordt vanuit alle richtingen overstelpt met goede raad; ziehier één van de vele.

Hoe doe je dat?

Handen wassen? Toch simpel? Ieder kind leert toch zijn handen wassen. Maar blijkbaar kan je dat ook verkeerd leren, en dus krijg je langs allerlei kanalen adviezen, en vind je her en der affiches die de "juiste" methode beschrijven in prentjes, voor wie niet meer kan lezen. De diversiteit is groot; zoek online op "handhygiëne" of "handen wassen" en dan merk je het wel.

Dergelijke instructies, op papier of in een filmpje, zijn nuttig om te wijzen op details die nogal eens worden vergeten, zoals de duimen, de nagels, en tussen de vingers. Ze beginnen steevast met de volgende stappen: maak je handen nat en neem zeep. Tegenwoordig gaat het altijd om vloeibare zeep uit een dispenser. Een affiche hangt immers niet thuis, maar op een openbare plaats, en daar wordt geen vaste zeep meer gebruikt omdat die nogal eens neigt te verdwijnen.

Observatie

Dus je maakt je handen nat, neemt wat vloeibare zeep, en begint je handen te wassen. En dan is het eigenlijk al om zeep. Let er maar eens op hoeveel van de vloeibare zeep rechtstreeks in de lavabo verdwijnt, omdat die van je natte handen afglijdt. Meestal is vloeibare zeep eerder kleurloos, en daardoor valt het niet op, maar als je er begint op te letten zal je verbaasd zijn. Ik schat dat minstens de helft ongebruikt in de afvoer verdwijnt. En hoe meer zeep je neemt, hoe groter het aandeel dat verloren gaat.

Bovendien, als je vloeibare zeep neemt met vuile natte handen, is ook de dispenser nog eens vuil en nat, en dan ook de lavabo of de vloer eronder. Maar geen enkele affiche die dat vermeldt…

Het filmpje van Gordon Ramsey toont nog een ander effect (hoewel hij dat zelf niet door heeft :-), nl. als je te hevig bent met zeep nemen van een pompje, dan schiet het langs je hand. Bekijk het maar eens. Kate Winslet daarentegen (in haar badkamer?!) doet een gelijkaardige uitleg, maar dan met vaste zeep. Wie ooit vaste zeep heeft gebruikt weet dat je daar zonder water weinig mee aanvangt.

Gebrekkige aspectscheiding

Het gebruik van water bij het begin van het handen wassen is noodzakelijk bij vaste zeep, maar bij vloeibare zeep is het alleen maar nadelig voor de efficiëntie, en voor de netheid van de lavabo. De instructies die beginnen met eerst handen nat maken en dan zeep nemen, zijn dus goed voor vaste zeep, maar niet voor vloeibare. Een mooi voorbeeld van een gebrekkige aspectscheiding: de instructies houden geen rekening met de soort zeep.

Aandacht voor grondige handhygiëne is er al lang, al van in de tijd dat er alleen vaste zepen waren. Instructies die op vaste zeep gebaseerd waren zijn blijkbaar zonder veel nadenken (en zonder oplettend handen wassen) overgenomen, zonder onderscheid te maken in soorten zeep, en blijven gewoon van toepassing, nu zowat overal vloeibare zeep wordt gebruikt.

Alles kan beter

… zeker de instructies voor handen wassen met vloeibare zeep:

  • Neem met droge handen een beetje vloeibare zeep in één hand.
    > Je hebt niet veel zeep nodig; één keer op het pompje drukken volstaat.
  • Draai de kraan een beetje open maar maak je handen nog niet nat.
  • Wrijf de zeep uiteen door de handen tegen elkaar te wrijven.
    > Vanaf dan verlies je geen zeep meer.
  • Neem een beetje (!) water erbij en wrijf de zeep verder uiteen.
    > Met weinig water is de zeep meer geconcentreerd, en kan je sterke vervuiling oplossen. Met meer water kan je zeep en vuil beter afspoelen. Dus: begin met weinig water en voeg geleidelijk toe.
  • Draai indien nodig de kraan verder open om de zeep af te spoelen.
    Vergeet niet de kraan dicht te draaien, en je handen en de kraan te drogen.

Probeer het maar eens, dan merk je dat een klein streepje zeep volstaat om je handen te wassen, en je armen er nog bij.

Nevenschade

Handzeep voor thuisgebruik wordt verkocht in flesjes van 250 of 500 ml. Sommige merken, en gelukkig hoe langer hoe meer, verkopen ook navulverpakkingen van 5 l. Als je telkens een nieuw flesje koopt, en de helft van de zeep verprutst door eerst je handen nat te maken, dan verbruik je ook twee keer zoveel flesjes. Allemaal afval voor de blauwe zak. Ik weet niet wat schadelijker is, de zeep in het afvalwater of de flesjes in de verbrandingsoven.

Conclusie

Gebrekkige aspectscheiding in instructies voor het wassen van de handen leidt tot het verlies van grote hoeveelheden vloeibare zeep, die ongebruikt worden geloosd, en tot overmatige verbranding van dispensers.