Subsidies voor informele taalklassen geschrapt

Dit is een achtergrondartikel bij het blogartikel Vlaanderen op de bres voor Nederlands op school. Je kan dit ook apart lezen, maar dan ontbreekt het bredere kader.

Forza Ninove schrapt subsidies voor informele taalklassen, expert: "Er is net extra nood aan informele oefenmomenten"

De subsidies voor Babbelonië, een initiatief dat informele taalklassen organiseert voor anderstalige nieuwkomers, worden geschrapt. Dat kondigt Forza Ninove aan. De partij vindt de oefenmomenten van Babbelonië te vrijblijvend en zegt dat oefenen ook in het dagelijks leven kan, zoals bij de bakker of op het werk. Professor Tweetaaldidactiek (of tweedetaaldidactiek?) aan de UGent Bart Deygers spreekt die redenering tegen: "Recent wetenschappelijk onderzoek toont net aan dat er te weinig informele oefenkansen zijn voor nieuwkomers." (1) Oeps, wetenschappelijk onderzoek… (2) Er is hier geen sprake van onderwijs; vermoedelijk gaat het om volwassenen.

Helena De Bouver, Radio 2, 12 december 2024

Babbelonië organiseert al 12 jaar informele oefenmomenten in Ninove. Elke week komen anderstalige en Nederlandstalige inwoners er samen om te praten over uiteenlopende thema's: van cultuur en eetgewoonten tot reizen en school.

Maar het nieuwe stadsbestuur (Forza Ninove, de eerste absolute Vlaams Belang meerderheid, met 18 zetels op 35) wil Babbelonië dus geen nieuwe subsidies geven. "Dit soort van bijeenkomsten en groepsgesprekken hoeven we niet te subsidiëren, want ze maken deel uit van het dagelijks leven", zegt schepen van Onderwijs en Sociale Zaken Ilse Malfroot (Forza Ninove). Is iets van; op het eerste gezicht lijkt "informele oefenmomenten" niet bepaald op een efficiënte leeromgeving. Tegelijk hebben we een vlag-en-ladingprobleem, omdat dit artikel voor buitenstaanders geen inzicht geeft in de werking en de resultaten van het initiatief, wat dan weer polarisatie veroorzaakt.

"Als je naar de bakker of de supermarkt gaat, oefen je ook je Nederlands. En op je werk ook. Voor wie dat heeft. Wij hebben de meerwaarde van het initiatief dus nooit gezien en we hebben er in de gemeenteraad nooit onze steun aan gegeven", zegt Malfroot. Op de gemeenteraad van 16-12-2024 werd de schrapping gehekeld door de partijen uit de vorige gemeenteraad, nu in de oppositie. Je kan de hele vergadering zelfs volgen op YouTube; de interpellatie begint op 1:28:09. Waar de nieuwe burgemeester een redelijk argument heeft om de oppositie te counteren, gebruikt hij dat ook burgemeesterlijk. Wanneer over dit onderwerp een stemming wordt gehouden, zegt de burgervader op voorhand "onze fractie stemt…" (voor of tegen) en draait het steevast uit op een meerderheid van 18 tegen 17 voor of tegen. Met andere woorden: redelijke argumenten worden overdonderd door het politieke spel.

Stad kijkt naar vrijwilligers

Voor de oefenkansen wil de schepen vooral een beroep doen op vrijwilligers: "De vzw heeft een (betaalde) coach aangesteld die wekelijks 2 uur de bijeenkomsten begeleidt. Maar ik ben ervan overtuigd dat de vrijwilligers die taak ook op zich kunnen nemen", aldus Malfroot. En die kosten niks: probleem opgelost, zelfs zonder te raken aan de kern van het initiatief.

Het nieuwe stadsbestuur wil dus geen oefenmomenten subsidiëren, maar ze wil wel inzetten op taallessen: "Dat is waar we vooral aan willen meewerken. Vermoedelijk ook een kwestie van effectiviteit. Maar we wijzen de mensen ook op hun eigen verantwoordelijkheid. Ze kunnen via NedBox gratis het nieuws bekijken met ondertiteling. De VDAB en vzw Ligo bieden ook gratis taallessen aan", zegt de schepen. Online en offline zijn er heel wat mogelijkheden om Nederlands te leren, ook gratis.

Eigen initiatief

Volgens de schepen gaat de stad zelf een nieuw initiatief op poten zetten. "We vinden de kennis van het Nederlands uiteraard superbelangrijk. Daarom gaan we rond de tafel zitten met de dienst Integratie, met scholen en met de vrijwilligers", aldus Malfroot. Lijkt toch OK? Maar ook rapper gezegd dan gedaan…

"En dan gaan we zelf een project starten, in de bibliotheek bijvoorbeeld. Huh? Om woordenboeken in de buurt te hebben? Maar we hebben er de vzw niet voor nodig", zegt de schepen. De VZW Babbelonië kost aan de stad subsidies, maar gezien het politieke spel is dat allicht niet de enige reden. Het zou trouwens gaan om een kleine €12.000, niet echt een grote hap uit het budget van zowat 85 miljoen, nl. 0.014%.

Informele oefenkansen zijn schaars

Recent wetenschappelijk onderzoek spreekt de redenering van het nieuwe stadsbestuur tegen, zegt professor Tweedetaaldidactiek (!!) Bart Deygers (UGent): "Een studie van onderzoekster Hannelore Hooft toont aan dat informele oefenkansen in het dagelijks leven eigenlijk veel beperkter zijn dan we denken. Anderstalige nieuwkomers blijken nog de meeste Nederlandstalige contacten te hebben met administratieve diensten." Daarmee is inderdaad tegengesproken dat anderstaligen veel leren bij de bakker of in de supermarkt. Als ze al niet gaan winkelen in de zaak van hun landgenoten…

"Maar dat zijn geen gesprekken die echt ergens over gaan, waar ze kunnen vertellen waarmee ze bezig zijn en wat ze belangrijk vinden", zegt Deygers. "Zeker kwetsbare nieuwkomers, voor wie een nieuwe taal leren moeilijker is, hebben dus echt nood aan informele oefenkansen." Als anderstalige snotaap ging ik bij de bakker in Cochem pistolets halen. Ik heb het overleefd, en er "Brötchen" aan overgehouden (ondertussen ben ik meertalig :-). Belangrijk aspect in dit verhaal is wel dat deelname aan het initiatief gebeurt op vrijwillige basis. Nieuwkomers die naar de bijeenkomsten gaan zouden zonder Babbelonië waarschijnlijk andere mogelijkheden benutten of zoeken. Bovendien kan je uit de gemeenteraad afleiden dat er maar 10 tot 25 anderstaligen deelnemen, en dat het aantal vrijwilligers dikwijls groter is dan het aantal deelnemers. De gegevens van Statbel zijn moeilijk te lezen, als gevolg van onduidelijke definities; het aantal anderstaligen varieert daardoor van ca. 5.000 tot 10.000 (op 41.000), of 12 tot 24%. Een 20-tal deelnemers komt dan op 0.2 tot 0.4% van de anderstaligen. Toch niet echt een efficiënt systeem. Misschien heeft het gemeentebestuur die bedenking ook gemaakt; het is dan wel wat vreemd dat ze die op de bewuste gemeenteraad niet hebben aangebracht.

Dat bevestigt ook een Canadese studie, volgens de professor: "Daarin wordt aangetoond dat informele leerkansen essentieel zijn voor het ontwikkelen van mondelinge vaardigheden. En ook voor sociale integratie zijn taalklassen onontbeerlijk." Ook hier wordt de vrijwillige basis genegeerd; het is niet te verwachten dat die enkele tientallen deelnemers hun ervaring gaan doorgeven aan de andere 99%.

Meer dan alleen de taal leren

Oppositiepartijen Positief Ninove (een lokale VLD-lijst) en Vooruit-Groen reageren bezorgd. "De taalklasjes verlagen de drempel voor nieuwkomers om Nederlands te spreken en zo de taal te leren", zegt Tania De Jonge (Positief Ninove), oppositieraadslid en voormalig burgemeester (of -juf?) van de stad. "Dat is een doelstelling die Forza Ninove toch ook zou moeten nastreven." Nu gaat het ineens van "informele oefenmomenten" (die Forza Ninove niet meer wil subsidiëren) naar taalklasjes (waar Bart Deygers van UGent (!) wel nut in ziet). Wie probeert er hier mee te rammelen? Vlag-en-lading-probleem.

"Maar daarnaast is het een manier om mensen bij elkaar te brengen. Het initiatief (Babbelonië website en folder) verbindt hen. De groep komt ook vaker samen dan louter tijdens de oefenmomenten. Deelnemers gaan samen naar culturele evenementen. En het mooie is ook dat je er fouten mag maken, want daar leren ze uit. Dat is anders dan wanneer je een opleiding volgt op school" (huh?), aldus De Jonge.

Volgens De Jonge wordt het initiatief ook gesteund door de dienst Integratie en Inburgering (contactpunt Ninove, bij het OCMW).

Ook Vooruit-Groen is het niet eens met de beslissing van het nieuwe stadsbestuur. De partij vindt dat het Babbelonië reduceert tot een "vrijblijvend samenzijn" (volgens hun website is het dat ook), en zegt dat het initiatief "meer is dan een koffiekransje". Ik denk dat het initiatief wel waarde heeft voor de nieuwkomers die zich engageren; andere zullen zich niet laten zien of horen. Maar dat geldt allicht ook voor alle andere initiatieven, of- en online, betalend en gratis. Maar zoals gezegd, ik denk dat de politieke context het Forza Ninove gemakkelijk maakt om tegelijk te besparen en de oppositie tegen te werken. Maar gezien het lage bereik gaat er door de schrapping m.i. weinig verloren.